سلیاک چیست؟

بیماری سلیاک نوعی اختلال خودایمنی مزمن است که با واکنش غیرطبیعی سیستم ایمنی بدن به گلوتن بروز می‌کند. گلوتن پروتئینی است که در غلاتی مانند گندم، جو و چاودار وجود دارد. در افراد مبتلا، مصرف گلوتن باعث آسیب به دیواره روده باریک شده و جذب مواد مغذی را مختل می‌کند. این بیماری می‌تواند علائم متنوعی از مشکلات گوارشی تا اختلالات عصبی، کم‌خونی، کاهش وزن و ضعف استخوانی ایجاد کند.
سلیاک ممکن است در هر سنی ظاهر شود و تشخیص و درمان به‌موقع آن برای پیشگیری از عوارض بلندمدت ضروری است. رعایت رژیم غذایی بدون گلوتن تنها روش مؤثر برای کنترل علائم و حفظ سلامت عمومی در افراد مبتلا به این بیماری است.

معرفی بیماری سلیاک

بیماری سلیاک نوعی اختلال خودایمنی است که با واکنش شدید بدن به گلوتن شناخته می‌شود. گلوتن پروتئینی است که در غلاتی مانند گندم، جو و چاودار یافت می‌شود. در افراد مبتلا به این بیماری، مصرف مواد غذایی حاوی گلوتن باعث فعال شدن سیستم ایمنی می‌شود. اما این فعال‌سازی به‌جای محافظت از بدن، موجب حمله به سلول‌های پوششی روده باریک می‌گردد. نتیجه این واکنش، آسیب به پرزهای روده است که نقش کلیدی در جذب مواد مغذی دارند. در اثر این تخریب، بدن دیگر قادر به جذب مناسب ویتامین‌ها، مواد معدنی، پروتئین‌ها، کربوهیدرات‌ها و چربی‌ها نیست.

چه کسانی در معرض خطر بیشتری هستند؟

هرچند بیماری سلیاک می‌تواند هر کسی را درگیر کند، اما برخی افراد به دلایل ژنتیکی یا زمینه‌های بیماری‌های دیگر، بیشتر در معرض ابتلا هستند. برای مثال، افرادی که سابقه بیماری‌های خودایمنی مانند دیابت نوع یک یا روماتیسم مفصلی دارند، باید توجه ویژه‌ای به علائم این بیماری داشته باشند. از طرف دیگر، وجود اختلالات ژنتیکی مانند سندروم داون یا سندروم ترنر نیز احتمال ابتلا را افزایش می‌دهد. در برخی موارد، سلیاک می‌تواند پس از حوادثی مانند زایمان، جراحی، عفونت شدید یا حتی دوره‌هایی از استرس مزمن، خود را آشکار کند.

علائم بیماری سلیاک

سلیاک بیماری‌ای است که می‌تواند در هر سنی بروز کند. علائم آن بسته به سن فرد و شدت بیماری، می‌تواند متفاوت باشد.
علائم در کودکان
در کودکان، این بیماری اغلب با علائم گوارشی و تغذیه‌ای آغاز می‌شود. نشانه‌های معمول شامل:
•    اسهال مکرر و استفراغ
•    تهوع و دل‌درد
•    ورم یا نفخ شکم
•    مدفوع کدر و بدبو
•    ناتوانی در جذب مواد مغذی
•    کم‌خونی و کاهش سطح آهن
•    اختلال در رشد و وزن‌گیری نوزاد
•    ضعف مینای دندان
•    کوتاهی قد و توقف رشد قدی
•    بی‌قراری و تحریک‌پذیری
علاوه بر این موارد، برخی علائم عصبی نیز ممکن است در کودکان بروز کنند. از جمله:
•    بیش‌فعالی
•    مشکلات تمرکز و ناتوانی در یادگیری
•    تشنج در موارد پیشرفته

علائم در بزرگسالان

بزرگسالان اغلب علائم متفاوت‌تری را تجربه می‌کنند. مهم‌ترین نشانه‌ها شامل موارد زیر است:
علائم گوارشی:
نفخ و باد معده
اسهال مزمن یا گاه‌به‌گاه
یبوست
حالت تهوع و گاهی استفراغ
دردهای شکمی
کاهش وزن ناگهانی
احساس خستگی مفرط حتی بدون فعالیت زیاد

علائم عصبی:

•    بی‌حسی یا گزگز در دست‌ها و پاها
•    اختلال در حفظ تعادل هنگام راه رفتن
•    مشکلات تمرکز و اختلالات شناختی
•    پوکی استخوان یا کاهش تراکم استخوان
•    نرمی استخوان (استئومالاسی)
•    دردهای مفصلی و استخوانی
•    زخم‌های دهانی مکرر
•    سردردهای مزمن
خارش، التهابات پوستی یا بروز تاول (در نوعی خاص از سلیاک به نام درماتیت هرپتی‌فرمیس)

در واقع بیماری سلیاک نه‌تنها یک اختلال گوارشی، بلکه بیماری‌ای است که می‌تواند بر تمام بدن تأثیر بگذارد. از مشکلات گوارشی گرفته تا علائم عصبی و ضعف استخوانی، طیف وسیعی از مشکلات ممکن است در اثر عدم تشخیص یا درمان به‌موقع ایجاد شود. خوشبختانه با حذف کامل گلوتن از رژیم غذایی، علائم به‌تدریج کنترل شده و سطح سلامت فرد بهبود می‌یابد. تشخیص دقیق این بیماری معمولاً با آزمایش خون و نمونه‌برداری از روده انجام می‌شود، و پس از آن رژیم غذایی بدون گلوتن باید تا پایان عمر رعایت شود.

معرفی مکمل های فاقد گلوتن

در مسیر درمان و کنترل بیماری‌هایی همچون سلیاک که با سوء جذب مواد مغذی همراه هستند، استفاده از مکمل‌های تغذیه‌ای با کیفیت می‌تواند نقش مهمی در بهبود وضعیت عمومی بدن، حفظ سلامت عضلات و جبران کمبودهای غذایی ایفا کند. داروخانه دکتر توکلیان با ارائه مجموعه‌ای از مکمل‌های معتبر و استاندارد، از جمله پروتئین وی، گینر و کراتین، نیازهای تغذیه‌ای خاص افراد را پشتیبانی می‌کند.

مکمل وی پروتئین – کیسه‌ای اس ان ان آمریکا

پروتئین وی یکی از پرمصرف‌ترین مکمل‌ها در میان ورزشکاران و افراد نیازمند به تأمین سریع پروتئین به شمار می‌رود. این مکمل با ترکیبی از پروتئین وی کنسانتره و ایزوله (66 درصد)، کربوهیدرات (14 درصد)، و تنها 5 درصد شکر، محصولی با ارزش غذایی بالا محسوب می‌شود. با توجه به اینکه افراد مبتلا به سلیاک دچار ضعف در جذب پروتئین‌ها هستند،استفاده از وی ایزوله که سریع جذب و بدون گلوتن است، می‌تواند به حفظ توده عضلانی و تقویت بدن کمک کند.

این مکمل در بسته‌های 2.2 کیلوگرمی به صورت پودر طعم‌دار عرضه می‌شود و هر پیمانه 36 گرمی آن حاوی 24 گرم پروتئین، 5 گرم کربوهیدرات، 140 کالری و 2 گرم چربی است. بهترین زمان مصرف، نیم ساعت قبل و بلافاصله بعد از تمرین توصیه می‌شود.
البته باید به این نکته اشاره کرد که مکمل پروتئین وی ایزوله مکس ماسل دارای گلوتن می باشد.

مکمل گینر – تاپ گینر فارماتک

برای افرادی که در نتیجه بیماری سلیاک با کاهش وزن و ضعف عضلانی مواجه‌اند، مکمل گینر گزینه‌ای مناسب برای افزایش توده بدن است. تاپ گینر تولید شرکت فارماتک ایران بوده و با دارا بودن 53 درصد کربوهیدرات، 15 درصد پروتئین، مقادیری کراتین، گلوتامین و بی‌سی‌ای‌ای، به افزایش وزن سالم و عضله‌سازی کمک می‌کند.

این مکمل به صورت پودر طعم‌دار و در دبه‌های 4.5 کیلوگرمی عرضه می‌شود و هر پیمانه 130 گرمی آن دارای 69 گرم کربوهیدرات، 20 گرم پروتئین، 470 کالری و 2 گرم چربی است. مصرف آن نیم ساعت پیش از تمرین و بلافاصله پس از آن توصیه می‌شود و برای افزایش کارایی می‌توان دو وعده دیگر در ابتدای صبح و قبل از خواب نیز اضافه کرد.

شایان ذکر است که مکمل گینر ماسل مس بلید اسپرت دارای گلوتن می باشد.

مکمل کراتین ترک نوتریشن 

کراتین یکی از منابع کلیدی تأمین انرژی در بدن است، به‌ویژه در فعالیت‌های قدرتی، سرعتی و تمرین‌های انفجاری مانند وزنه‌برداری یا دوهای سرعت. این ماده به‌صورت طبیعی در بدن وجود دارد، اما در طول تمرین‌های شدید به‌سرعت مصرف می‌شود. از آنجایی که کراتین به‌راحتی در آب حل نمی‌شود، شرکت‌های تولیدکننده برای بهبود قابلیت جذب آن، کراتین را به شکل مونوهیدرات عرضه می‌کنند.

کراتین ترک نوتریشن لهستان یکی از نمونه‌های خالص و باکیفیت کراتین مونوهیدرات است که به افزایش انرژی، توان بدنی و بازده تمرین کمک می‌کند. این مکمل به‌صورت پودر بدون طعم و در بسته‌های ۲۵۰ گرمی و ۵۰۰ گرمی در داخل کشور بسته‌بندی شده است. هر پیمانه ۵ گرمی آن حاوی ۹۰ میلی‌گرم ویتامین C و ۱۹۰ میلی‌گرم سدیم است. وجود سدیم به افزایش بازده و توان عضلانی در تمرین‌های شدید کمک می‌کند.

روش مصرف کراتین ترک نوتریشن

مصرف کراتین به دو روش مختلف انجام می‌شود:

1. روش بارگیری (برای افراد تازه‌کار):
در ۴ تا ۵ روز ابتدایی، روزانه ۴ وعده (صبح، قبل از تمرین، بعد از تمرین، قبل از خواب) و در هر وعده ۵ گرم کراتین با آب زیاد مصرف شود.
پس از این مرحله، مصرف به ۲ بار در روز کاهش می‌یابد: ۵ گرم قبل از تمرین و ۵ گرم بلافاصله بعد از تمرین.

2. روش عادی (برای افرادی که قبلاً کراتین مصرف کرده‌اند):
در این روش، از ابتدای دوره فقط روزی دو بار (قبل و بعد از تمرین) هر بار ۵ گرم کراتین با آب فراوان استفاده می‌شود.

در هر دو حالت، نوشیدن آب کافی اهمیت زیادی دارد تا جذب بهتر کراتین و عملکرد مؤثرتر آن در بدن تضمین شود.

مکمل آمینو کات – محصول فارماتک ایران

آمینو کات یک مکمل قدرتمند و تخصصی برای دوره‌های کاهش چربی و حفظ عضلات است. این مکمل ترکیبی است از آمینو اسیدهای شاخه‌دار (BCAA) شامل لوسین، ایزولوسین و والین با نسبت استاندارد 2:1:1، که به حفظ توده عضلانی و تأمین انرژی سلولی در شرایط رژیمی کمک می‌کنند. علاوه بر این، آمینو کات حاوی چربی‌سوزهایی همچون کارنیتین، عصاره سرکه سیب و عصاره فلفل سیاه بوده که به افزایش سرعت متابولیسم و استفاده از چربی‌ها به‌عنوان منبع انرژی کمک می‌کنند.

این ترکیب منحصر‌به‌فرد همچنین با حضور ویتامین‌های گروه B مانند B1، B2 و B6 از خستگی عضلانی و افت انرژی جلوگیری می‌کند. به همین دلیل، آمینو کات انتخاب مناسبی برای کسانی است که در فاز کات عضلانی هستند و می‌خواهند بدون کاهش حجم عضلات، چربی بدن را کاهش دهند. این مکمل به‌صورت قرص و در بسته‌های 180 عددی ارائه شده و هر قرص آن شامل 580 میلی‌گرم بی‌سی‌ای‌ای، 200 میلی‌گرم کارنیتین، 100 میلی‌گرم عصاره سرکه سیب، 50 میلی‌گرم عصاره فلفل سیاه و مقادیری از ویتامین‌های ضروری است. بهترین زمان مصرف: دو عدد قرص، حدود نیم ساعت قبل از تمرین توصیه می‌شود.

مکمل گلوتامین – گلوتامین آیرون مکس آلمان

گلوتامین یکی از حیاتی‌ترین اسیدهای آمینه در بدن است که نقش بسیار مهمی در حفظ سلامت عضلات و تسریع روند ریکاوری پس از تمرین دارد. این مکمل از تخریب عضلات جلوگیری کرده، روند بازسازی سلولی را بهبود می‌بخشد و خستگی عضلانی را کاهش می‌دهد. برای ورزشکارانی که تمرینات سنگین انجام می‌دهند، یا افرادی که دچار ضعف عضلانی یا تحلیل بافت عضله به‌ویژه به‌دلیل بیماری هستند، مصرف گلوتامین یک انتخاب هوشمندانه محسوب می‌شود.

گلوتامین آیرون مکس ساخت آلمان و دارای درجه خلوص بالا بوده و در بسته‌بندی‌های 500 گرمی بدون طعم عرضه می‌شود. هر پیمانه 5 گرمی از این مکمل، دقیقاً 5 گرم گلوتامین خالص را در اختیار بدن قرار می‌دهد. بهترین زمان مصرف آن، یک پیمانه بلافاصله بعد از تمرین و یک پیمانه دیگر شب قبل از خواب است تا بدن در شرایط ایده‌آل برای ترمیم و ریکاوری قرار گیرد.

تمامی این مکمل‌ها را می‌توانید از داروخانه دکتر توکلیان با ضمانت کیفیت و تحت نظر مشاوران تغذیه تهیه کنید.

جمع‌بندی

بیماری سلیاک یک اختلال جدی خودایمنی است که با حذف کامل گلوتن از رژیم غذایی قابل کنترل است. با تشخیص زودهنگام و پیروی دقیق از رژیم غذایی بدون گلوتن، می‌توان از بروز بسیاری از عوارض جدی جلوگیری کرد. آگاهی، پیگیری پزشکی و رعایت سبک زندگی سالم، کلید مدیریت موفق این بیماری هستند.

سوالات متداول

۱. آیا بیماری سلیاک درمان قطعی دارد؟
خیر. سلیاک درمان دارویی ندارد، اما با حذف گلوتن از رژیم غذایی، علائم آن کنترل می‌شود و روده به مرور ترمیم می‌شود.

۲. آیا ممکن است بیماری سلیاک بدون علائم گوارشی باشد؟
بله. در برخی افراد، علائم ممکن است غیرگوارشی مانند کم‌خونی، خستگی یا مشکلات پوستی باشد که تشخیص را دشوارتر می‌کند.

۳. چگونه می‌توان سلیاک را تشخیص داد؟
از طریق آزمایش خون برای بررسی آنتی‌بادی‌های خاص و در صورت نیاز، نمونه‌برداری از روده باریک برای بررسی آسیب‌های روده‌ای.

۴. آیا افراد مبتلا به سلیاک می‌توانند جو دوسر مصرف کنند؟
اگرچه جو دوسر گلوتن ندارد، اما اغلب در حین فرآوری با گلوتن آلوده می‌شود. تنها نوع تایید شده و بدون آلودگی قابل مصرف است.