ارتباط آسپارتام با سلامت چیست؟

آسپارتام، یکی از شیرین‌کننده‌های مصنوعی پرکاربرد در نوشابه‌ها است. با انتشار گزارش‌های مختلف درباره مصرف روزانه و اختلاف نظرها درباره تأثیرات آن بر سلامت، این مقاله به بررسی واقعیت‌ها و ابهامات در مورد آسپارتام می‌پردازد. 
یک پنجم جمعیت آمریکا به نوشابه‌های حاوی آسپارتام، روزانه دسترسی دارند، اما ادعاها و بحران‌های اخیر نیز نشان‌دهنده تردیدهایی در مورد ایمنی و تأثیرات جانبی احتمالی هستند. همچنین، با وجود آزمایشات فراوان، نظرات درباره مزایا و مضرات آسپارتام همچنان اختلاف دارد.

معرفی آسپارتام

آسپارتام، شناخته شده با نام‌های تجاری NutraSweet و Equal، به عنوان یک شیرین‌کننده مصنوعی در محصولات رژیمی، به صورت گسترده ‌استفاده می‌شود. با ترکیب آسپارتیک اسید و فنیل‌آلانین، این ماده در هنگام هضم به متانول تجزیه می‌شود. متانول، یک سم قابل توجه است و تا سال 2014، بزرگترین منبع آن در رژیم غذایی آمریکای ها بود. 
هرچند کمیت کمتری از متانول در غذاهای دیگر نیز وجود دارد، افزایش جذب آن از آسپارتام می‌تواند خطرناک باشد. به‌رغم ادعاها، سازمان استاندارد غذا در انگلستان اظهار می‌کند که مصرف متناسب با میزان توسعه جسمانی کودکان و استفاده از منابع طبیعی متانول، اولویت دارد. تحقیقات دکتر آلن گابی نیز نشان می‌دهد که آسپارتام ممکن است در برخی شرایط محرک تشنج باشد، که نیازمند ارزیابی دقیق و بیشتر است.

آسپارتام از نظر سازمان غذا و دارو

آسپارتام با تأیید سازمان‌هایی نظیر FDA، سازمان بهداشت جهانی، و EFSA، به عنوان یک شیرین‌کننده مصنوعی مورد تأیید قرار گرفته است. در حالی که بحران‌هایی در مورد شیرین‌کننده‌های مصنوعی وجود دارد، تحقیقات EFSA نشان داده که آسپارتام در میزان مصرف طبیعی برای سلامتی مشکل‌زا نیست. با این حال، برخی مراکز مانند مرکز علم برای منافع عمومی مطالعاتی دارند که به مشکلات ممکن از مصرف شیرین‌کننده‌ها اشاره دارند، در حالی که FDA آسپارتام را به عنوان ماده ایمن تأیید کرده است. 
برخی از تحقیقات نیز نکاتی را مطرح کرده‌اند که ممکن است مصرف شیرین‌کننده‌ها باعث اختلالاتی شود، اما همچنان در این زمینه اختلاف نظرها وجود دارد.

آسپارتام در چه غذاهایی موجود است

محصولاتی که حاوی آسپارتام می‌باشند، شامل نوشابه‌های رژیمی، بستنی‌های بدون قند، آب‌میوه‌های کم کالری، آدامس، ماست، آب‌نبات‌های بدون قند و سایر محصولات بسته‌بندی‌شده می‌شوند. اگرچه تمام محصولات بدون قند دارای آسپارتام نیستند، این شیرین‌کننده همچنان یک انتخاب معمول در این دسته محصولات است. 
به افراد مختلف و ورزشکاران توصیه می شود برای کاهش مصرف آسپارتام، می‌توانید به برچسب‌ها توجه کنید و به انتخاب شیرین‌کننده‌های دیگر در محصولات بسته‌بندی‌شده بپردازید.

آیا آسپارتام عوارض جانبی دارد؟

آسپارتام، با میزان شیرین کننده گی حدود 200 برابر شکر، مقدار کمی از آن برای شیرین‌سازی غذا و نوشیدنی‌ها کافی است. میزان دریافت روزانه قابل‌قبول (ADI) توصیه‌شده توسط FDA و EFSA به ترتیب 50 و 40 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن است. 
یک قوطی نوشابه رژیمی حاوی تقریبا 185 میلی‌گرم آسپارتام است، که برای فرد 150 پوندی به معنای مصرف 18 تا 15 قوطی در روز، که بیشتر از ADI مشخص شده توسط FDA و EFSA است. با این وجود، ورزشکاران و افراد مبتلا به فنیل‌ کتونوری و افرادی که داروهای درمان اسکیزوفرنی مصرف می‌کنند، باید از مصرف آسپارتام خودداری کنند.

معرفی فنیل‌کتونوری

فنیل‌کتونوری یک بیماری ژنتیک است که افراد مبتلا به آن دچار افزایش فنیل‌آلانین در خون می‌شوند. فنیل‌ آلانین یک آمینواسید ضروری است که در منابع پروتئین نظیر گوشت، ماهی، تخم‌مرغ و محصولات لبنی یافت می‌شود. افراد مبتلا به فنیل‌کتونوری در هضم و استفاده از فنیل‌آلانین ناتوان هستند، و به همین دلیل، مصرف آسپارتام برای آن‌ها ممکن است سمی باشد.
دیسکینزی تاخیری (TD) نیز یک عارضه جانبی است که با مصرف فنیل‌ آلانین موجود در آسپارتام ارتباط داشته باشد. این عارضه ناشی از برخی داروهای اسکیزوفرنی است و ممکن است با حرکات عضلانی کنترل‌ نشده همراه باشد.
گرچه برخی از افراد مخالف آسپارتام، ادعا می‌کنند که این ماده با برخی از بیماری‌ها ارتباط دارد، اما تاکنون تحقیقات نتایج متناقضی داشته و ارتباط رسمی بین آسپارتام و بیماری‌هایی نظیر سرطان، تشنج، افسردگی و سایر اختلالات وجود ندارد. تحقیقات بیشتر در حال انجام است تا مسائل مطرح شده را روشن‌تر کند.

تاثیر آسپارتام بر دیابت

وقتی به مسائل دیابت و کاهش وزن پرداخته می‌شود، اکثر افراد ابتدا سعی در حذف منابع غذایی بدون ارزش، به‌خصوص قند، از رژیم خود دارند. در این زمینه، آسپارتام ممکن است به عنوان یک شیرین‌کننده مصنوعی برای افراد مبتلا به دیابت مفید باشد، اما باید توجه داشت که انتخاب بهترین گزینه بین شیرین‌کننده‌ها نیاز به مشورت پزشک دارد. همچنین، شیرین‌کننده‌ها ممکن است در کاهش وزن موثر باشند، اما این مسئله تنها در صورت مصرف قبلی محصولات با قند زیاد معتبر است. 
بر اساس یک مطالعه در PLoS One در سال 2014، موش های مورد تغذیه با آسپارتام، به طور کلی دارای توده بدن کمتری بودند. این موش‌ها با مشکلاتی همچون افزایش باکتری‌های روده‌ای و افزایش گلوکز خون روبرو بودند، که با مقاومت به انسولین همراه بود. تأثیرات دقیق آسپارتام و سایر شیرین‌کننده‌های غیرمغذی بر بیماری‌ها و مشکلات سلامت هنوز به‌طور کامل مشخص نشده است.

برای جایگزینی طبیعی آسپارتام، میتوانید از میوه‌های مانک، آللوز، و برگ استیویا استفاده کنید. این گزینه‌ها نسبت به آسپارتام طبیعی‌تر هستند، اما همچنان نیاز به مصرف محدود دارند. البته مانند شکر، ممکن است حاوی کالری باشند یا ارزش غذایی کمتری داشته باشند.

ارزیابی آسپارتام برای سلامتی

آخرین ارزیابی اثرات شیرین کننده غیر قندی آسپارتام توسط آژانس بین المللی تحقیقات سرطان (IARC)، سازمان بهداشت جهانی (WHO)، و سازمان غذا و کشاورزی (FAO) نشان می‌دهد که IARC ، آسپارتام را به عنوان ماده سرطان‌ زا دسته‌بندی کرده است. در حالی که JECFA مصرف روزانه ۴۰ میلی‌گرم بر کیلوگرم وزن بدن به عنوان میزان قابل قبول را مجاز دانسته است. 
با توجه به این اطلاعات، اگرچه مصرف محدود آسپارتام ممکن است بدون نگرانی باشد، اما وجود شواهد محدود در مورد سرطان زایی نیازمند بررسی و تحقیقات بیشتر است. 

سخن آخر

به طور کلی، آخرین ارزیابی‌های انجام شده توسط آژانس بین المللی تحقیقات سرطان (IARC) و سازمان بهداشت جهانی (WHO) نشان می‌دهد که آسپارتام در دسته احتمالاً سرطان‌ زا (IARC Group 2B) قرار گرفته است. همچنین، سازمان غذا و کشاورزی (FAO) و کمیته تخصصی مشترک در مورد افزودنی‌های غذایی (JECFA) مصرف روزانه حداکثر ۴۰ میلی‌گرم بر کیلوگرم وزن بدن را قابل قبول اعلام کرده‌اند.
 با این حال، نیاز به تحقیقات بیشتر برای اطمینان از ایمنی مصرف محدود آسپارتام و بررسی موارد مختلف مرتبط با سلامتی همچنان وجود دارد. افراد و ورزشکاران باید با آگاهی از این اطلاعات و با رعایت مقادیر مصرف محدود، تصمیمات خود را در مورد استفاده از آسپارتام بگیرند.

سوالات متداول

•    آسپارتام چیست؟
آسپارتام یک شیرین‌کننده غیر قندی است که به طور گسترده در محصولات غذایی و نوشیدنی های رژیمی، آدامس، ژلاتین، بستنی، محصولات لبنی، غلات صبحانه، خمیر دندان و داروها استفاده می‌شود.

•    آیا آسپارتام سرطان‌زاست؟
آخرین ارزیابی آژانس بین المللی تحقیقات سرطان (IARC) آسپارتام را به عنوان احتمالاً سرطان‌زا (Group 2B) دسته‌بندی کرده است، با اشاره به شواهد محدود در مورد سرطان‌زایی در انسان.

•    میزان مصرف آسپارتام چقدر می‌تواند بی‌خطر باشد؟
سازمان غذا و کشاورزی (FAO) و کمیته تخصصی مشترک در مورد افزودنی‌های غذایی (JECFA) مصرف روزانه حداکثر ۴۰ میلی‌گرم بر کیلوگرم وزن بدن را قابل قبول اعلام کرده‌اند، اگر در این مقادیر مصرف شود، ممکن است بدون نگرانی باشد.

•    آیا همیشه باید از آسپارتام خودداری کرد؟
افراد و ورزشکاران با آگاهی از شواهد و با رعایت مقادیر مصرف محدود، می‌توانند تصمیمات خود را در مورد استفاده یا خودداری از آسپارتام بگیرند. نیاز به تحقیقات بیشتر برای اطمینان از ایمنی مصرف محدود همچنان وجود دارد.